Page 11 - mijncité

Peter rayen en ina Volders 44 jaar en 42 jaar beringen
(koolmijnlaan)
kochten bewust dit huis met karakter om het te verbouwen.
“De structuur van de woning is authentiek gebleven. We hebben moderne technieken in het huis gestoken, maar met het uitzicht van vroeger. We hebben gewoon geluisterd naar ons gebouw.”
Peter en Ina
port sunLight
de rijke zeepfabrikant van de sunlight-zeep, william H. Lever, richtte in 1890 in cheshire, engeland, het arbeidersdorp Port sunlight op. dit was een experimenteel project met uiterst verzorgde cottagewonin- gen met grote tuinen, ontworpen door bekende architecten. talrijke gemeenschapsvoorzieningen, zoals een kerk, een bibliotheek en zelfs een museum waren verspreid in een schilderachtig decor van lanen en parken. er waren coöperatieve initiatieven als een winkelvereniging, een ziekenfonds en een spaarbank. in al deze voorzieningen, lag de beslissingsmacht wel bij Lever. Deze ‘company town’ was jarenlang het grote voorbeeld voor de nieuwe tuindorpen.
11
sprake. criminaliteit, alcoholisme, prostitutie, epidemies en sociale on- rust waren schering en inslag.
de fabrieksbazen zagen dit als een noodzakelijk kwaad, maar toch baarde het hen stilaan ook zorgen. de onhy- giënische toestanden en sociale onrust tastten immers ook hun stad en hun leefwereld aan. stilaan groeide ook het besef dat een ongezonde arbeider niet bevorderlijk was voor de productie.
DE utopiE van EEn bEtErE wErELD
al in de 18de eeuw droomden mensen van een nieuwe, betere wereld. steeds meer mensen waren er van overtuigd dat gezonde en aangename leefom- standigheden en een goede opvoeding het karakter van de mens gunstig zouden beïnvloeden, waardoor de maatschappij beter kon functioneren. Filosofen en ontwerpers bedachten gebouwen en stadsmodellen om aan deze ideale maatschappij vorm te geven.
Ook sommige fabrikanten begonnen in te zien dat gezonde en gelukkige
arbeiders het werk in de fabriek ten goede zouden komen. Ze experimen- teerden met complete arbeidersdor- pen met goede woningen, verzorgde architectuur, veel groen, open ruimte en gemeenschapsvoorzieningen. Hier- mee hoopten zij de beste arbeiders aan te trekken, en aan hun fabriek
te binden. door de fabrieken weg te trekken uit de stad, pro teerden ze van lagere grondprijzen en betere uitbreidingsmogelijkheden. Zo konden zij de woningen van de arbeiders veel ruimte en een eigen tuintje geven.
een relatieve luxe die zij vroeger
nooit hadden gekend. de verzorgde vormgeving van deze ‘company towns’ of fabrieksnederzettingen verhoogde uiteraard ook het prestige van het bedrijf.
anderzijds gaf dit de patroons een verregaande controle op de arbeiders. winkels, scholen, gemeenschapsvoor- zieningen waren eigendom van de fabriek. Ook vrije tijd en verenigings- leven werden georganiseerd door de fabriek. wie zich thuis of op het werk niet behoorlijk gedroeg, vloog er uit: de samenleving als een gouden kooi.
reproduced by permission of unilever archives